გიორგობის დღესასწაული

წმიდა დიდმოწამე გიორგი
მე-15 საუკუნის ტიხრული მინანქარი

 წმიდა გიორგი მესამე საუკუნეში კაბადოკიის ქვეყანაში ცხოვრობდა. როგორც ცნობილია, იგი წმიდა ნინოს ნათესავი იყო. წმიდა გიორგი დიდგვაროვანი ოჯახის შვილი, მორწმუნე, ჭკვიანი, ლამაზი, მდიდარი და დიდი ვაჟკაცი იყო. მან ისე გამოიჩინა თავი, რომ რომის იმპერატორმა დიოკლეტიანემ თავის მხედარმთავრად დანიშნა. იმპერატორი დიოკლეტიანე ქრისტიანების მდევნელი იყო, რადგან ისინი მეფის კერპებს არ სცემდნენ თაყვანს.

წმიდა გიორგიმ ამის შესახებ, რომ გაიგო, ბევრი აღარ უფიქრია; გაყიდა თავისი მამული, ქონება ღარიბებს დაურიგა, მივიდა იმპერატორთან და მის წინაშე აღიარა, რომ თვითონაც ქრისტიანი იყო. დიოკლეტიანეს ძალიან გაუკვირდა წმიდა გიორგის ნათქვამი. იმპერატორმა დიდი ძალაუფლება და სიმდიდრე შესთავაზა მას, ქრისტიანობის სანაცვლოდ.

წმიდა გიორგიმ კი ამაზე ასე უპასუხა იმპერატორს: „ნეტავ შენც შეგეძლოს, ქრისტე ირწმუნო, მიხვდებოდი, რომ ეს ყველაფერი დროებითია, ქრისტე მარადიული მეფეა, მის სიყვარულს სხვა ვერაფერი შეედრება. ის მომანიჭებს დიდებასაც და გამარჯვებასაც.“ 

დიოკლეტიანე ძალიან განარისხა წმიდა გიორგის ნათქვამმა. იმპერატორმა მისი წამების ბრძანება გასცა. წმიდა გიორგი თოკზე ჩამოკიდეს და შუბი აძგერეს. თუმცა ასხლეტილი შუბი უკანვე გამობრუნდა, სისხლმა კი ცვარივით გამოჟონა. 

წმიდა გიორგის ბორბალზე წამების სცენა
სვანეთის ტაძრის ფრესკა

იმპერატორი ცდილობდა სხვადასხვა სასჯელითა და წამებით გაეტეხა წმიდანის რწმენა: საპყრობილეში ჩააგდო, ფეხზე ბორკილები დაადო, გულზე კი - უზარმაზარი ლოდი. შემდეგ მბრუნავ ბორბალზე გააკრა, რომელშიც ბასრი რკინები იყო ჩამატებული და მთელი სხეული დაუფლითა, ლურსმნებიანი სანდლები ჩააცვა და ისე ათრევინა. არც ეს იკმარა უსჯულო იმპერატორმა და შემდეგ მწარედ აცემინა მათრახით.

წმიდა გიორგი არ შეუშინებია ამ სასტიკ სასჯელებს. იგი მადლობდა უფალს ყველაფრისთვის, უფლის რწმენით, სიყვარულით ითმენდა ტანჯვა-წამებას და გამუდმებით ლოცულობდა. უფალიც არ ტოვებდა მის სათნომყოფელს, ეცხადებოდა და ამხნევებდა წმიდა გიორგის. მაცხოვარი ანგელოზს უგზავნიდა მას, რომელიც ჭრილობებს უმთელებდა წმიდა მოწამეს და ყველა განსაცდელისგან უვნებელი და ცოცხალი გამოჰყავდა. 

წმიდა გიორგი ქრისტეს ძალით უამრავ სასწაულს ახდენდა ყველას თვალწინ. მან თავისი ლოცვით უფლის წინაშე დიდი ხნის გარდაცვლილი მიცვალებული მკვდრეთით აღადგინა. წმიდა გიორგი საპყრობილეში მასთან მისულ უამრავ ადამიანს ასწავლიდა ქრისტეს სარწმუნოებას.  

წმიდა გიორგის მტკიცე რწმენისა და ვაჟკაცობის შემხედვარე უამრავმა ადამიანმა, მათ შორის დიოკლეტიანეს მსახურებმა და თვით დედოფალმა ალექსანდრამაც კი ირწმუნა ქრისტე. გამძვინვარებული დიოკლეტიანე ყველას სიკვდილით სჯიდა. მხოლოდ მან ვერ შეძლო ქრისტეს სარწმუნოებისა და წმიდა გიორგის სიმართლის აღიარება. იმპერატორს იმდენად ჰქონდა გული ცოდვებით, ამპარტავნებითა და ბოროტებით სავსე, რომ იქ ქრისტესთვის ადგილი აღარ დაეტოვებინა.

303 წლის 6 მაისს (ახ.სტ.), პარასკევ დღეს წმიდა დიდმოწამე გიორგი მახვილით მოკლეს. თუმცა წმიდა გიორგი არ დამარცხებულა. უფალმა თავისი საყვარელი მარადიული მხედარი უდიდესი ძალით დააჯილდოვა, რითაც წმიდანი ყველა ქრისტეს მეგობარს უკვე საუკუნეების მანძილზე ეხმარება.

წმიდა გიორგი განსაკუთრებით უყვართ საქართველოში, სადაც მას მრავალი სასწაული მოუხდენია. ქართლის ცხოვრებაში აღწერილია, რომ დიდგორის ბრძოლისას წმიდა მეფე დავით აღმაშენებლის ლაშქართან ერთად თავად წმიდა გიორგი იბრძოდა.

გიორგობის დღესასწაულს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია წელიწადში ორჯერ აღნიშნავს: 23 ნოემბერს (ახ.სტ.) - წმიდა გიორგის ბორბალზე წამების დღეს და 6 მაისს (ახ.სტ.) - წმიდა გიორგის გარდაცვალების დღეს.

სვეტიცხოვლობა

სვეტიცხოველი ქართველების უპირველესი და უმთავრესი ტაძარია. ამ ტაძარში დამარხულია უდიდესი სიწმიდე - მაცხოვრის კვართი - სამოსელი. კვართი ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხელით იყო ნაქსოვი და მას იესო ქრისტე მთელი ცხოვრების მანძილზე ატარებდა. ჯვარცმის შემდეგ, ქრისტეს კვართი წილად ერგო მცხეთიდან ჩასულ ებრაელებს, ელიოზსა და ლონგინოზს. მათ კვართი მცხეთაში ჩამოაბრძანეს. ეს ღვთის ნებით აღსრულდა, რადგან კვართთან ერთად საქართველოში მაცხოვრის მადლსა და ღვთაებრივ ძალას ჩამოეღწია. 

სვეტიცხოველი

მცხეთაში ჩამოსულ ელიოზს მისი და - სიდონია შეეგება. მან ძმისგან შეიტყო უფლის ჯვარცმის შესახებ. ტირილით ჩაიკრა კვართი გულში და იმდენად განიცადა მოსმენილი, რომ გარდაიცვალა. სიდონიას ისე ძლიერ ჰქონდა კვართი გულში ჩახუტებული, რომ ვერაფრით გამოართვეს და კვართთან ერთად დაკრძალეს. სიდონიას ცხოვრების შესახებ სხვა არაფერი ვიცით, მაგრამ ის წმიდანად არის შერაცხული, რადგან ქრისტესადმი სიყვარული მან თავისი სიკვდილით დაამტკიცა.

უფალმა ინება, რომ საქართველოში უდიდესი სიწმიდის, კვართის ჩამობრძანების გარდა, ქართველთა ქვეყანაში მისი სიტყვა წმიდა მოციქულებს - წმიდა ანდრია პირველწოდებულს, წმიდა სვიმეონ კანანელს და წმიდა მატათას ექადაგათ. 

წმიდა მოციქულთა ქადაგებიდან სამი საუკუნე იყო გასული, მაგრამ მაშინდელი ქართველები ჯერ კიდევ კერპებს სცემდნენ თაყვანს.

"საქართველოს დიდება"

კაბადოკიაში მცხოვრებმა 12 წლის მორწმუნე გოგონამ, ნინომ თავისი აღმზრდელისაგან შეიტყო, რომ იესოს კვართი ჩრდილოეთით მდებარე წარმართთა ქვეყანაში მოხვედრილა. ნინოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი გამოეცხადა და აკურთხა თავის წილხვედრ ქვეყანაში წასულიყო საქადაგებლად. თან ვაზისგან საკუთარი ხელით გაკეთებული ჯვარი გადასცა.

ქართველების ქრისტეს სარწმუნოებაზე მომქცევი პატარა გოგონა ნინო შემდეგ მოციქულთასწორი წმიდანი გახდა. წმიდა ნინოს, ღვთის წყალობით, მოხდენილი მრავალი სასწაულის  შემდეგ ქრისტეს სარწმუნოებაზე მოექცნენ ქართლის მეფე მირიანი და დედოფალი ნანა. შემდეგ კი ეკლესიის აშენება გადაწყვიტეს.  

წმიდა ნინოს თანხმობით ტაძარი მეფის სასახლის ბაღში უნდა აეგოთ. ბაღში მდგარი ხეებისგან გამოკვეთეს შვიდი სვეტი. ექვსი სვეტი აღმართეს, მეშვიდე სვეტს კი ვერაფერი მოუხერხეს. ღამით წმიდა ნინომ თავის მოწაფე ქალწულებთან ერთად იხილა როგორ გადმოვიდა ზეციდან ანგელოზი და როგორ აამაღლა სვეტი მოჭრილი ხის ძირზე. ხის სვეტს ნათელი სვეტი დაადგა, რომელიც ზეცას სწვდებოდა. ეს ხე სიდონიას საფლავზე აღმოცენებული კვიპაროსი იყო. ეს იყო ადგილი, სადაც იესოს კვართი სამი საუკუნის მანძილზე საიდუმლოდ ინახებოდა. სვეტმა მრავალი სასწაული მოახდინა: მირონი სდიოდა, ავადმყოფებს კურნავდა, ბრმებს თვალს უხელდა, მკვდრებს აღადგენდა. ეს სვეტი იქცა ქრისტეს ძალისა და მადლის, ახალი სიცოცხლის მომნიჭებლად. ამიტომაც ამ სვეტს უწოდებენ სვეტი-ცხოველს, ანუ სიცოცხლის სვეტს.

ტაძარი საუკუნეების მანძილზე ახლად შენდებოდა, ფართოვდებოდა, მშვენდებოდა. სასწაულთმოქმედი სვეტი კი ტაძრის შუაგულში იდგა. შემდგომში თავად ტაძარს ეწოდა „სვეტი ცხოველი“. სვეტიცხოვლის ტაძრიდან მოეფინა მთელს საქართველოს უფლის სიცოცხლე და ნათელი.  

სვეტიცხოვლობის დღესასწაულს საქართველოს ეკლესია 14 ოქტომბერს (ახ. სტ.) აღნიშნავს. ამ დღეს იხსენიებს პირველ ქრისტიან მეფესა და დედოფალს მირიანსა და ნანას, ასევე წმიდა სიდონიას. 

მცხეთის ჯვრის გამოჩინების დღესასწაული

მცხეთის ჯვრის გამოჩინების დღესასწაული საეკლესიო კალენდრის მიხედვით სულთმოფენობის შემდეგ ოთშაბათს აღინიშნება. ის საქართველოს ეკლესიის ერთ-ერთი უძველესი დღესასწაულია, რომელიც ქართლის პირველი ქრისტიანი მეფის, მირიანის დროსაა დაწესებული.

ამ დღესასწაულის წარმოშობა ღვთაებრივ სასწაულთან არის დაკავშირებული. საბერძნეთიდან ჩამობრძანებულმა მღვდლებმა მირიან მეფეს ჯვრის აღმართვა შესთავაზეს. ღამით მეფეს უფლის ანგელოზი გამოეცხადა, რომელმაც უჩვენა ადგილი მცხეთის მახლობლად, არაგვის მეორე მხარეს ბორცვი, რომელზეც ჯვარი უნდა აღმართულიყო.

წმიდა მეფე მირიანი, ფრესკა სვეტიცხოვლის ტაძარში

 ჯვრის აღმართვიდან მცირე დროის გასვლის შემდეგ, სულთმოფენობის შემდგომ ოთხშაბათს, დიდი სასწაული მოხდა - ნათლის სვეტი ჯვრის სახით დაადგა აღმართულ ჯვარს და თორმეტი ანგელოზი, თორმეტი ვარსკვლავის მსგავსად, გარშემო გვირგვინად შემოერტყა. ბორცვი კი, რომელზეც ჯვარი იყო აღმართული, კეთილსურნელებას აფრქვევდა.

რამდენიმე დღის შემდეგ კვლავ ახალი სასწაული გამოჩნდა პატიოსან ჯვართან. მზეზე ბევრად უბრწყინვალესი ცეცხლი ენთო ჯვრის თავზე და მისგან ძლიერად ატყორცნილი ნაპერწკლების მსგავსად, ანგელოზები გარდამოდიოდნენ. ქვეყანაზე ყოველივე იძვროდა, მთებს, ბორცვებსა და ღელეებს  ძლიერი სურნელი ასდიოდა და ცამდე აღწევდა. ისმოდა საოცარი ხმები. გაოცებული ხალხი შიშით შეჰყურებდა ყოველივეს, ღმერთს ადიდებდა და პატიოსან ჯვარს თაყვანს სცემდა.

ამის შემდეგ ცხოველსმყოფელ ჯვართან მრავალი სასწაული აღესრულებოდა: ავადმყოფები იკურნებოდნენ, ბრმებს თვალები ეხილებოდათ... პატიოსანი ჯვარი შორს მყოფ ადამიანებსაც ეწეოდა, თუკი ისინი რწმენით სთხოვდნენ დახმარებას და უღმერთოებსაც, რომლებიც შემდეგ ინათლებოდნენ.  

თავნი მოციქულთა - პეტრე და პავლე

12 ივლისს მართლმადიდებელი ეკლესია წმიდა პეტრესა და პავლეს ხსენების დღეს აღნიშნავს. მათ მოციქულთა თავნი ანუ მეთაურები ეწოდებათ. 

წმიდა მოციქულთა თავნი პეტრე და პავლე

წმიდა პეტრე მოციქული უბრალო მეთევზე იყო. იგი სხვა მოციქულების მსგავსად უფალმა თავად გამოირჩია. წმიდა მოციქული უფალთან ურთიერთობითა და სიახლოვით უდიდეს სიბრძნეს ეზიარა. მან პირველმა აღიარა მაცხოვარი ღვთის ძედ. ამისთვის უფალი მას დაპირდა, რომ სასუფევლის კლიტეს ჩააბარებდა. წმიდა პეტრე მოციქულს გამორჩეულად უყვარდა მაცხოვარი, მუდამ თან დაჰყვებოდა მას, ხოლო როდესაც იესო ქრისტე ზეცად ამაღლდა, მისი მხურვალე მქადაგებელი გახდა.

წმიდა მოციქულის მადლმოსილმა ქადაგებამ ერთ დღეს 3000 კაცი გააქრისტიანა. რომის იმპერატორის ბრძანებით წმიდა პეტრე მოციქული ჯვარზე უნდა გაეკრათ, მან კი სიმდაბლით ითხოვა ჯვარზე თავდაღმა დაეკიდებინათ. წმიდა მოციქულმა თავი ღირსად არ მიიჩნია, რომ უფლის მსგავსად ეწამებინათ.

წმიდა პავლე მოციქული თავიდან ქრისტიანთა მოძულე, დაუძინებელი მტერი იყო. ადრე მას სავლე ერქვა. ერთხელ, როდესაც ქრისტიანების დასატყვევებლად მიდიოდა, გზად ზეციდან გარდამომავალი ნათელი იხილა. მიწაზე დაცემულ წმიდა მოციქულს ხმა ჩაესმა: „სავლე, სავლე, რატომ მდევნი მე?“

„ვინ ხარ, შენ უფალო?“ - ჰკითხა შეძრწუნებულმა სავლემ. ამ დროს კი პასუხად მოესმა: „მე ვარ იესო, რომელსაც დევნი შენ.“

სავლე დაბრმავდა და მხოლოდ ნათლობის შემდეგ აეხილა თვალები. მას ნათლობის შემდეგ პავლე ეწოდა. ამის შემდეგ ქრისტიანთა მდევნელი ქრისტეს მტკიცე აღმსარებელი გახდა. ქრისტეს არცერთ მოწაფეს არ დაუთმენია იმდენი ტანჯვა-წამება, რაც პავლე მოციქულმა დაითმინა. იგი წარმართებში ავრცელებდა ქრისტიანობას. საბოლოოდ, ქრისტიანთა მტრებმა წმიდა პავლე მოციქულს თავი მოჰკვეთეს. როდესაც ჯალათმა თავი მოჰკვეთა წმიდა მოციქულს, მას სისხლის ნაცვლად რძე გადმოუვიდა. ამ სასწაულის მხილველმა ადამიანებმა ადიდეს უფალი.